{در میان باغهای گلمکان و در مسیر رودخانه ، در نزدیک قبرستان این روستا بقعه ای هست که مردم آن را بقعه خواجه گویند .تمام بنا که در کنارآب روانی قرار دارد یک اطاق می باشد و یک سنگی روی قبر قرار دارد که تاریخ آن سال 400 ق می باشد . این سنگ قدیمی نیست و احتمالا از روی سنگ دیگری نوشته شده است .}(1)

در سال وفات خواجه ، حکومت ناحیه توس در دست ارسلان جاذب بود .در این سالها درگیری های شدیدی بین خانیان و محمود غزنوی بر سر تسخیر مناطقی چون توس و نیشابور رخ داد .در این لشکر کشی ها مسلما گلمکان نیز بی آسیب نمانده باشد.

 مصایب طبیعی نیز بر خرابیهای سپاهیان و عاملان افزوده بود .زمین لرزه های بسیار ، قحطی و طاعون همه جا را فرا گرفت .شاید خواجه ما نیز بر اثر یکی از این بلایا دعوت حق را لبیک گفته باشد.

{عتبی می گوید تنها در (واحه ) نیشابور صد هزار تن از تنگ سالی تلف شدند .مردم استخوانهای کهنه را می جوشاندند و اجساد تازه مدفون را از زیر خاک بیرون می کشیدند و گوشت آدمی آشکارا در بازار خرید و فروش می شد .ابن فندق می گوید اکثریت مردم خورده شدند و اقلیتی خشنود بودند .}(3)

مزار خواجه قاضی ،در باغات حاجی آباد، در مسیر رودخانه گلمکان و نزدیک قبرستان واقع است .بدون شک این بقعه یکی از مراکز تجمع صوفیان ساکن و مقیم گلمکان هست که عمدتاً در حاجی آباد مدفونند . پلان اصلی این بقعه دارای 4 دیوار است که در قسمت میانی 4 دیوار تبدیل به هشت ضلع با هشت طاقه می شود و حدس زده می شود که گنبدی با ارتفاع کم آن را می پوشانده است .

درباره نام با مسمای آن باید متذکر شویم که بسیاری از مزارات دشت توس به نام خواجه معروف است ...که متاسفانه دارای مدرک و سند محکمی نیستند و نمی توان درباره آنها اظهار نظر کرد ولی صاحبان این بقاع مورد توجه عموم مردمند .

{" آرامگاه در جنوب شرقی گلمکان واقع است و در هنگام اشغال ایران توسط قوای روس به آتش کشیده می شود .تا آن هنگام  دارای ضریح بوده و در اطراف آن گورستان بوده است .بنابر این سابقه تاریخی و نام و تاریخ وفاتش از بین می رود . ین بنا مجدداً تعمیر می گردد منتهی سقف آن را به صورت ضربی بوده با چوب ترمیم می کنند که حالت زیبای اولیه خود را از دست داده است.

آرامگاه ایشان را ترمیم می کنند و مقبره ای به حالت برجسته ساخته می شود و مجدداً مقبره او را جهت پیدا کردن گنج خراب می کنند به طوری که در حال حاضر اثری از قبر به جا نمانده است .

برخی نام او را سید مولی ذکر می کنند و برخی دیگر رکن الدین قاضی که نام اخیر مستندتر می نماید ."}(2)

البته به نظر حقیر سید مولا نامی پیشوندی جهت احترام به بزرگان است .پس هر دو نام می تواند صحیح باشد.

کل بنا که در کنار رودخانه واقع شده فقط یک اتاق می باشد و سنگ قبری که روی آن قرار دارد تاریخ چهارصد هجری را نشان می دهد.این سنگ نیز قدیمی نیست و احتمالا از روی سنگ قبلی نوشته شده است .

شاید در سال های 400 باز گلمکان مکانی برای عارفان بزرگ بوده چون خواجه داد هم متعلق به همین سال هاست .

با توجه به دو لوح پیدا شده در اطراف مزار که متعلق به سال های 1164 و 1156 است معلوم است که در این سالها یعنی همزمان با دوره نادر شاه این بقعه بسیار مورد توجه بوده و برخی افراد متوفیان خود را در این مکان دفن می کرده اند .

(1)     فرهنگ خراسان – بخش توس – جلد اول – عزیز الله عطاردی – ص 369

(2)     پایان نامه مونوگرافی روستایی گلمکان – سید رحمت الله عافیت – دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی – استاد راهنما دکتر منوچهر فیروز عسگری - تابستان 1373- ص 14 و 20

 (3) تاریخ غزنویان – ادموند کلیفورد باسورث – ترجمه حسن انوشه – انتشارات امیر کبیر – سال 2536 تهران – ص83 و نیز 162